ชาวบ้านทำพิธี แก้อาถรรพ์เดือนห้า ประเพณีอีสาน “วันแตกบ้าน” โรคห่าระบาด ต้องอพยพหนี

ร้อยเอ็ด-เช้าวันนี้ 24 มีนาคม 2563 ชาวบ้านท่าเสียว ตำบลสะอาดพระเจ้า อำเภอโพธิ์ชัย จังหวัดร้อยเอ็ด ทุกหมู่จำนวน150 คน ต่างพากันทำพิธีตามความเชื่อตามตำนานเล่าขาน

วันอังคารที่ 24 มีนาคม 2563 เวลา 10.00 น.ตรงกับวันอังคาร ขึ้น 1 ค่ำ เดือน 5 “จากตำนานเล่าขานอาถรรพ์เดือนห้า หากปีใดขึ้นหนึ่งค่ำเดือนห้าตรงกับวันอังคาร จะเกิดอาเพศ ยักษ์จะมาจับเด็กในหมู่บ้าน บ้างก็ว่าจะมีโรคห่าระบาดต้องอพยพหนีโรคร้ายออกจากหมู่บ้านหรือย้ายบ้านหนี ตั้งแต่เช้าและจะกลับมาอีกครั้งเมื่อยามมืดค่ำ และก็จะเรียกขวัญกลับด้วย แล้วสิ่งชั่วร้ายต่างๆจะหายไป จะพานพบแต่สิ่งดีๆ หายทุกข์ หายโศก หายภัย เสนียดจัญไรจะไม่มี”ประเพณีแตกบ้าน โดยชาวบ้านท่าเสียวจะหอบลูกจูงหลานออกจากบ้าน ไป รับประทานอาหาร ตามทุ่งนานอกหมู่บ้าน ทำพิธี นั่งนอน โดยมี แม่หม้ายเป็นคนไปเรียกให้ออกจากหมู่บ้าน และไม่เป็นศิริมงคล พระภิกษุ สามเณรและคนเฒ่าคนแก่ก็ก็จะตีฆ้องร้องปล่าว ตามความเชื่อให้ชาวบ้านพาลูก หลาน หาบสิ่งของกิน ของใช้ออกจากหมู่บ้านไปตั้งอยู่ที่อื่นบริเวณเกาะสวาท หาดสวรรค์ อยู่ห่างจากหมู่บ้านท่าเสียว ต.สะอาด อ.โพธิ์ชัย จ.ร้อยเอ็ด ด้านทิศใต้ประมาณ 1 กม. แล้วร่วมกันปรุงอาหารเลี้ยงพระเพล ตลอดจนชาวบ้านที่ร่วมเดินทางไปร่วมกันรับประทานอาหารจนอิ่มหนำสำราญ

จนกระทั่งเวลาประมาณ 15.00 น.ของวันเดียวกัน พรามณ์จะนุ่งขาว ห่มขาวตีฆ้องร้องกล่าวมาเรียกให้พากันเดินทางกลับไปอยู่ที่หมู่บ้านว่าบ้านเมืองได้สงบสุขแล้วให้กลับเข้าไปอยู่ในหมู่บ้านเดิม โดยมีพระสงฆ์ พราหมณ์เป็นคนเดินนำหน้าเพื่อปัดไล่สิ่งเสนียดจัญไรไม่เป็นศิริมงคลหนี พร้อมกล่าวว่า/มาเด้อลูกหลานเอ้ย บัดนี้บ้านของเราอยู่เป็นสุขแล้วไม่มีเสนียดจัญไร ไม่มีอะไรน่ากลัวแล้ว จงกลับบ้านพวกเฮาเถอะ” ชาวอีสานเรียกว่า ผู้มีบุญมาเรียกกลับบ้าน แต่ก่อนจะเดินทางกลับมามีการสนทนากันก่อน ซึ่งคำสนทนาจะเป็น ดังนี้ชาวบ้านท่าเสียว พ่อพราหมณ์มาจากไหน พ่อพราหมณ์ มาจากบ้านเราโน่นแหละลูกหลานเอ้ย ชาวบ้าน หมู่บ้านเราเป็นอย่างไร พ่อพราหมณ์ หมู่บ้านเราอยู่สุขสบาย ชาวบ้าน เหตุร้ายต่าง ๆ ที่จะเกิดขึ้นเป็นอย่างไร พ่อพราหมณ์ เหตุร้ายต่าง ๆ พ่อพราหมณ์ได้ขับไล่ออกไปหมดแล้ว ชาวบ้าน ถ้าอย่านั้นก็กลับบ้านได้ใช่ไหมพ่อพราหมณ์ พ่อพราหมณ์ กลับบ้านได้แล้ว ที่มานี้ก็มาบอกเพื่อให้กลับบ้านนั่นแหละผู้ที่มาเรียกชาวบ้านกลับบ้านนั้นบางท้องถิ่นจะมีพระมาเรียกด้วย เพราะพระคือที่พึ่งคือขวัญและกำลังใจของชาวบ้านและพระจะเป็นผู้ช่วยพูดกับพ่อพราหมณ์แต่บางแห่งก็จะไม่มีพระมาเกี่ยวข้องเพราะพระท่านถือว่าเป็นเรื่องของพราหมณ์พระไม่เกี่ยว เมื่อสนทนากันตามประเพณีความเชื่อเสร็จแล้วพ่อพราหมณ์ก็พาชาวบ้านเดินทางกลับบ้าน ต่อไปโดยต้องเดินทางเข้าไปวัดก่อนจะได้เป็นสิริมงคลแก่ตัวเองจึงแยกย้ายกลับบ้าน แต่ปัจจุบันจะแยกย้ายกลับใครกลับมันเลยเป็นส่วนใหญ่ และช่วงการสนทนากับพ่อพราหมณ์แต่ละแห่งก็แตกต่างกัน บางแห่งอาจดัดแปลงแต่งคำพูดไปต่าง ๆ นานาตามความเหมาะสมและค่านิยมของแต่ละแห่ง เมื่อชาวบ้านกลับบ้านก็เป็นเสร็จพิธี มาถึงหมู่บ้านพระสงฆ์ พรามณ์จะประกาศบอกชาวบ้านที่ร่วม ขบวนมา ว่าหมู่บ้านปลอดภัย ไม่มีสิ่งชั่วร้าย โดยเฉพาะโรคโควิด -19 ไม่มีอีกแล้ว คงมีแต่สิ่งที่เป็นมงคลเข้ามาให้พากันแยกย้ายกลับเข้าไปอยู่ในบ้านพักของตนอย่างเดิมมีแต่ความเจริญร่ำรวยร่ำรวยฯ

คณิต ไชยจันทร์ จังหวัดร้อยเอ็ด ภาพ/ข่าว