สรพ.ชูมาตรฐาน DHSA “ร.พ.ขุนยวม” ชุมชนขับเคลื่อน สร้างสุขภาวะยั่งยืน

โรงพยาบาลชุมชนท่ามกลางขุนเขาแห่งจังหวัดแม่ฮ่องสอน ที่เป็นตัวอย่างของความสำเร็จในการทำงานด้านสุขภาวะที่ใช้ระบบเครือข่ายหลายภาคส่วนราชการอย่างแข็งขันและมีความรับผิดชอบ จนได้รับการรับรองเครือข่ายระบบสุขภาพระดับอำเภอหรือDHSA จากสถาบันรับรองคุณภาพสถานพยาบาล(องค์การมหาชน)หรือสรพ.นับเป็นต้นแบบหรือโมเดลของการขับเคลื่อนงานพัฒนาคุณภาพชีวิตได้อย่างชัดเจน นั่นคือโรงพยาบาลขุนยวม แห่งนี้ ไปดูกันว่าการขับเคลื่อนแบบบูรณาการของชุมชนในเรื่องต่างๆที่คิดและทำกันเองถึง9ปัญหา สามารถพลิกวิกฤติของชาวบ้านให้กลับมาสู่โอกาสใหม่ส่งผลถึงคุณภาพชีวิตของพวกเขาที่รู้สึกได้เลยว่าชุมชนแห่งความสุขอย่างแท้จริง

นายแพทย์พิทยา หล้าวงศ์ ผู้อำนวยการโรงพยาบาลขุนยวม เปิดเผยว่า การขับเคลื่อนงานเครือข่ายระบบสุขภาพระดับอำเภอ จนได้รับการรับรอง DSHA จาก สรพ. นั้น โรงพยาบาลได้มุ่งเน้นมิติของ การส่งเสริมและป้องกัน ลดปัจจัยเสี่ยงภัยสุขภาพเพื่อสร้างสุขภาวะ พชอ.กำหนดประเด็นร่วมที่สำคัญ ไว้9 เรื่อง อาทิ ปี 2560 เริ่มด้วยปัญหาไข้เลือดออก, ปัญหาโรคไม่ติดต่อเรื้อรัง ,ปัญหาการฆ่าตัวตาย ,ปัญหาอนามัยแม่และเด็ก และปัญหาด้านอุบัติเหตุแม้ว่าสถิติการเสียชีวิตน้อย แต่การจราจรที่จะทำจะเน้นการสร้างเลนจักรยานเพราะพื้นที่ไม่ได้กว้างใหญ่นัก เป็นการออกกำลังกายและป้องกันอุบัติเหตุในชุมชนได้ดี และในปี 2561 มีการพิจารณา 2 ประเด็นเพิ่มเติม คือ เกษตรปลอดภัย เน้นกิจกรรมอาหารปลอดภัยเป็นหลัก ในเรื่องนี้ทางเกษตรอำเภอได้แนะนำชาวบ้านชุมชนปลูกผักปลอดสารพิษ และสามารถนำไปจำหน่ายสร้างรายได้อีกด้วย นอกจากมีสุขภาพที่ดีขึ้นแล้ว และการบริหารจัดการขยะ ในปี 2562 พิจารณาเพิ่ม 2 ประเด็น คือ การท่องเที่ยว OTOP นวัตวิถี และการป้องกันโรคพิษสุนัขบ้า โดยการแก้ไขประเด็นปัญหาสุขภาพทั้ง 9 เรื่องนี้จะมุ่งเน้นมิติการส่งเสริมป้องกัน ลดปัจจัยเสี่ยงทั้งทางด้านสุขภาพและสิ่งแวดล้อม ในแต่ละประเด็นมี กลยุทธ์ในการดำเนินการที่ชัดเจน ตัวอย่างเช่น ปัญหาไข้เลือดออก มีการระดมอัตรากำลังทั้งจากเครือข่ายบริการสุขภาพและภาคีเครือข่ายอื่น เช่น เทศบาล อบต. อสม. ช่วยกันในการบริหารจัดการเพื่อไม่ให้โรคไข้เลือดออกระบาดมากยิ่งขึ้นโดยผ่าน การดำเนินงานของคณะอนุกรรมการโรคไข้เลือดออก มีการประชุมทุก 3 เดือน ทำให้สามารถลดอัตราป่วย และเสียชีวิตได้

สำหรับประเด็นการท่องเที่ยว OTOP นวัตวิถี โรงพยาบาลส่งเสริมสุขภาพตำบลบ้านเมืองปอน ได้จัดกิจกรรมการดูแลแบบผสมผสาน เพื่อแก้ไขปัญหาสุขภาพกลุ่มผู้ป่วยโรคไม่ติดต่อเรื้อรัง เช่น การใช้ธาราบำบัด ในการดูแลรักษากลุ่มผู้ที่ป่วยโรค ข้อเข่าเสื่อมในชุมชนเมืองปอน ในการจัดการอาการปวดจนสามารถปฏิบัติกิจวัตรประจำวันได้ ตัวอย่างยายป๊าง มโนเลิศ เกิดอุบัติเหตุเดินไม่ได้มา6เดือน นั่งรถเข็นไฟฟ้ามาที่บ่อน้ำพุร้อนของชุมชน มีเจ้าหน้าที่ชุมชนคอยแบกไปลงแช่ในบ่อน้ำร้อน แช่วันละ15นาที จำนวน2ครั้ง พร้อมทั้งบีบ นวดตามหลักการนวดแผนไทย ปรากฏว่าขณะนี้สามารถเดินได้เป็นปกติ และยังผู้สูงอายุอีกหลายคนที่มีร่างกายแข็งแรงขึ้น ทางชุมชนได้ให้บริการคนในชุมชน และผู้ที่สัญจรไปมาสามารถเข้ามาใช้บริการได้ ปัจจุบันเป็นแหล่งท่องเที่ยวเชิงสุขภาพที่มีชื่อเสียงอีกด้วย

อีกตัวอย่างที่เป็นความร่วมมือจนสำเร็จคือโรงพยาบาลส่งเสริมสุขภาพตำบลห้วยนา มีราษฎรอยู่4หมู่บ้าน จำนวน1,243คนมีปัญหาหลักอยู่3เรื่องคือ สุขภาพจิต ฆ่าตัวตาย เรื่องความดันหรือหลอดเลือดพบว่าตายปีละ6คน และโรคถุงลมโป่งพอง เกิดจากการสูบบุหรี่ ความสำเร็จเกิดจากการตั้งข้อตกลงร่วมกัน อาทิ ห้ามขายเหล้าในวันพระหรือวันอาทิตย์ ห้ามเลี้ยงเหล้าในงานศพ ห้ามสูบบุหรี่เวลาไปเยี่ยมผู้ป่วย ห้ามดื่มเหล้าในวัด ห้ามสูบบุหรี่ในรพ.สต.ผลของความสำเร็จในชุมชนแห่งนี้คือ มีร้านที่ยกเลิกขายเหล้า มีหลังคาเรือนที่ปลอดบุหรี่แล้วจำนวน50หลังคาเรือน งดเหล้าเข้าพรรษา และเทศกาลมหาพรต และวันสำคัญอื่นๆ ที่สำคัญทางรพ.สต.ได้จัดหาเครื่องผลิตออกซิเจนให้กับผู้ป่วยถุงลมโป่งพอง ขณะนี้มีอยู่4เครื่อง

นอกจากนี้ยังได้ร่วมกันจัดการกับปัญหาฝุ่นละอองจิ๋ว PM 2.5 ในชุมชนที่มีผู้ป่วยโรคถุงลมโป่งพอง ด้วยการเชื่อมโยงการทำงานร่วมกับองค์กรปกครองส่วนท้องถิ่น ผู้นำชุมชน มีนโยบายห้ามเผาป่าเผาขยะเพื่อลดหมอกควันในพื้นที่ และอบต.สนับสนุนงบประมาณในการเฝ้าระวังการเผาป่าในพื้นที่ในชุมชน รพ.สต.ได้รับการสนับสนุนเครื่องวัดปริมาณฝุ่นละอองในอากาศ เพื่อทราบสถานการณ์และประชาสัมพันธ์ให้ชุมชนทราบ รวมถึงการสนับสนุนเครื่องมือพ่นละอองน้ำให้กับบ้านของผู้ป่วยเพื่อจัดการลดฝุ่นละอองในอากาศ โดยปล่อยละอองน้ำบนหลังคาเมื่อมีหมอกควันมากด้วย ความภูมิใจกว่านั้นคือได้รับรางวัลในปี2562ในโครงการ3ล้าน3ปีด้วย

ผู้อำนวยการโรงพยาบาลเปิดเผยว่าการที่โรงพยาบาลได้รับการรับรองมาตรฐานและผ่านHAมาตลอด3ปีนั้น เกิดจากชุมชนได้มีส่วนร่วมกันทำงาน มีภาคี เครือข่าย และจะทำไปเรื่อยๆเพื่อสุขภาวะของคนในชุมชน สิ่งที่คิดไว้สำหรับโรงพยาบาล คือระบบการส่งต่อ เราไม่มีแพทย์เฉพาะทาง เดินทางไปเชียงใหม่ใช้เวลา7ชั่วโมง ได้ทำข้อตกลงกับทางตำรวจตระเวนชายแดน และมหาวิทยาลัยเชียงใหม่ด้วย

นพ.กิตตินันท์ อนรรฆมณี ผู้อำนวยการสถาบันรับรองคุณภาพสถานพยาบาล (สรพ.) เปิดเผยว่า สถาบันรับรองคุณภาพสถานพยาบาล(องค์กรมหาชน) หรือ สรพ. มีบทบาทส่งเสริมการพัฒนาคุณภาพและให้การรับรองคุณภาพสถานพยาบาลทั้งภาครัฐและเอกชนในประเทศไทย ตามมาตรฐาน HA (Healthcare Accreditation) โดยมีรูปแบบการประเมินรับรองที่หลากหลาย อาทิ การรับรองขั้นก้าวหน้า, การรับรองเฉพาะโรค , การรับรองเครือข่ายบริการสุขภาพระดับจังหวัด และการรับรองเครือข่ายระบบสุขภาพระดับอำเภอ

โรงพยาบาลชุมชนขุนยวมถือว่าได้ผ่านคุณภาพมาตรฐาน HA ที่ผ่านการรับรองเครือข่ายระบบบริการสุขภาพระดับอำเภอ (DHSA) ในพื้นที่โรงพยาบาลขุนยวม จังหวัดแม่ฮ่องสอน ซึ่งเป็นโรงพยาบาลที่มีความสำเร็จในการพัฒนาคุณภาพชีวิตประชาชนโดยเกิดจากความร่วมมือร่วมใจของภาคส่วนต่าง ๆ ในชุมชน อาทิ โรงพยาบาล หน่วยงานราชการ หน่วยงานส่วนท้องถิ่น ประชาชนในชุมชน ที่มาร่วมกันแก้ไขปัญหาโรคไม่ติดต่อเรื้อรัง โดยการรับรองเครือข่ายระบบสุขภาพระดับอำเภอ เป็นหนึ่งในระบบการประเมินและรับรองที่ สรพ. จัดทำขึ้นและเป็นเครื่องมือสำคัญที่ส่งเสริมการเรียนรู้เพื่อการสร้างสุขภาวะในชุมชน พัฒนาคุณภาพงานบริการสุขภาพที่มีคุณภาพ และเกื้อหนุนการเชื่อมโยงถักทอกระบวนงานในระหว่างสถานพยาบาลให้เกิดการบริการไร้รอยต่อ และยึดผู้ป่วยเป็นศูนย์กลางอย่างแท้จริง เกิดกระบวนการเรียนรู้ร่วมกันจนเกิดเป็นวัฒนธรรมการเรียนรู้ นำมาสู่การได้รับบริการที่ดี และความสามารถที่จะดูแลตนเองได้ ปัจจุบันมีโรงพยาบาลที่ผ่านการรับรองเครือข่ายระบบสุขภาพระดับอำเภอ (DHSA) จำนวน 17 แห่ง ทั้งนี้โรงพยาบาลขุนยวม จังหวัดแม่ฮ่องสอน ได้รับการรับรองเครือข่ายระบบสุขภาพระดับอำเภอ เมื่อวันที่ 19 พฤศจิกายน 2562 โดยมีอายุการรับรอง 3 ปี